Θησέας ή Θησεύς

Μυθολογικός ήρωας της Αττικής, ο σημαντικότερος μετά τον Ηρακλή. Ήταν γιος του βασιλιά της Αθήνας, Αιγέα (σύμφωνα με άλλον μύθο του Ποσειδώνα), και της Αίθρας, κόρης του Πιτθέα, βασιλιά της Τροιζήνας, ο οποίος τον ανέθρεψε. Σε ηλικία δεκαέξι ετών ξεκίνησε από την Τροιζήνα για την Αθήνα. Στη διαδρομή πραγματοποίησε τους πρώτους άθλους του, ελευθερώνοντας τους δρόμους από τέρατα και ληστές, όπως o Περιφήτης, o Σίνις και ο Προκρούστης. Στην Αθήνα φιλοξενήθηκε από τον Αιγέα, ο οποίος μη γνωρίζοντας ότι o Θ. είναι γιος του, θέλησε να τον δηλητηριάσει, υπακούοντας στη συμβουλή της Μήδειας· την τελευταία στιγμή, όμως, τον αναγνώρισε και τον ανακήρυξε διάδοχό του. Για να γίνει περισσότερο αγαπητός στους Αθηναίους, ο Θ. εξόντωσε τον ταύρο του Μαραθώνα, που λυμαινόταν την περιοχή. Ο σπουδαιότερος, όμως, άθλος του ήταν ο φόνος του Μινώταυρου, του τέρατος που ήταν κλεισμένο στον Λαβύρινθο και καταβρόχθιζε κάθε χρόνο επτά νέους και επτά νέες τους οποίους έστελναν ως ετήσιο φόρο οι Αθηναίοι στον βασιλιά της Κρήτης, Μίνωα. Ο Θ. ζήτησε να συμμετάσχει στην ομάδα των νέων που προορίζονταν για τη θυσία. Όταν έφτασε στην Κρήτη, τον ερωτεύτηκε η Αριάδνη, κόρη του Μίνωα, η οποία του υπέδειξε τον τρόπο για να βγει από τον Λαβύρινθο. Έτσι, αφού σκότωσε τον Μινώταυρο, βγήκε από το άντρο του τέρατος με τη βοήθεια του μίτου που του είχε δώσει η Αριάδνη. Φεύγοντας από την Κρήτη, πήρε μαζί του την Αριάδνη, την οποία όμως εγκατέλειψε στη Νάξο. Στο ταξίδι της επιστροφής του για την Αθήνα, ξέχασε να αντικαταστήσει τα μαύρα πανιά του πλοίου του με άσπρα, όπως είχε συμφωνήσει με τον πατέρα του σε περίπτωση που θα γύριζε νικητής, και έτσι ο Αιγέας, όταν αντίκρισε το πλοίο, αυτοκτόνησε πέφτοντας στη θάλασσα, επειδή νόμισε ότι ο γιος του ήταν νεκρός. O Θ., που τον διαδέχθηκε στον θρόνο, συνένωσε τους δώδεκα ανεξάρτητους συνοικισμούς της Αττικής σε μία πόλη, με κοινό βουλευτήριο και πρυτανείο και σε ανάμνηση του γεγονότος αυτού καθιέρωσε τη γιορτή των Παναθηναίων. O Θ. συνόδευσε τον Ηρακλή στην επιτυχή εκστρατεία του εναντίον των Αμαζόνων και πήρε μαζί του τη βασίλισσά τους, Αντιόπη, από την οποία απέκτησε έναν γιο, τον Ιππόλυτο, γνωστό για τον τραγικό έρωτα που ενέπνευσε στη δεύτερη γυναίκα του πατέρα του, τη Φαίδρα. Βοήθησε, επίσης, τον φίλο του, Πειρίθου, βασιλιά των Λαπιθών, στον αγώνα του εναντίον των Κενταύρων. Οι δύο αχώριστοι φίλοι απήγαγαν μαζί την Ελένη (την οποία όμως απελευθέρωσαν οι αδελφοί της, Διόσκουροι). Αργότερα κατέβηκαν μαζί στον Άδη για να απαγάγουν την Περσεφόνη, αλλά αιχμαλωτίστηκαν από τον θεό. Όταν ο Ηρακλής κατέβηκε στον Κάτω Κόσμο, κατόρθωσε να απελευθερώσει μόνο τον Θ. Μετά την επιστροφή του στην Αθήνα, ο Θ. διώχθηκε από τον σφετεριστή του θρόνου, Μενεσθέα, και αναγκάστηκε να καταφύγει στη Σκύρο, όπου τον σκότωσε o βασιλιάς του νησιού, Λυκομήδης, γκρεμίζοντάς τον από έναν βράχο. Τα υποτιθέμενα οστά του Θ. μετέφερε ο Κίμων στην Αθήνα, το 475 π.Χ. Η εμφάνιση της μυθολογικής προσωπικότητας του Θ. φαίνεται ότι ανάγεται στη μυκηναϊκή εποχή. Αργότερα, οι Αθηναίοι τον αντιμετώπισαν ως δικό τους ήρωα, αντιπαραθέτοντάς τον στον ήρωα των Δωριέων, Ηρακλή. Μετά τους Περσικούς πολέμους, o Θ. έγινε ο κυριότερος εθνικός ήρωας της αρχαίας Αθήνας. O μύθος του Θησέα έχει εμπνεύσει την τέχνη της αρχαιότητας. Στην παράσταση αυτή, από την Πομπηία, εικονίζεται η εγκατάλειψη της Αριάδνης στη Νάξο (Βρετανικό Μουσείο, Λονδίνο).